Hoe taxeer je een schilderij? Een leuke vraag, die me regelmatig wordt gesteld.
Een van de eerste dingen waar ik op let wanneer ik naar een werk kijk is de kwaliteit van het werk. Compositie, kleur, evenwicht, ritme, techniek: ‘werkt’ het schilderij? Tegelijkertijd zoek ik in mijn visuele geheugen of ik het werk kan plaatsen in een bepaalde stijl of periode, of dat ik het herken als het werk van een bepaalde kunstenaar. Klopt alles op het eerste gezicht? Of is extra onderzoek nodig naar de authenticiteit?
[wie meer over de rol van intuitie bij de beoordeling van kunst wil lezen, kan ik overigens het boek Blink, door Malcolm Gladwell aanraden, waarin hij het interessante voorbeeld aanhaalt van de Kouros van het Getty].
Zoals ik het hier beschrijf, klinkt het als een lijstje wat ik stapsgewijs afvink. Meestal is het echter een razendsnel proces, dat het beste werkt met een goed uitgeruste geest.
In mijn volgende stap kijk ik naar informatie die ik kan vinden. Is het werk gesigneerd? Hoe is de conditie? Merk ik nog andere bijzonderheden op? En is er nog informatie te achterhalen met betrekking tot de maker of de herkomst van het schilderij?
Het kan zijn dat ik bij donkere werken een zeer felle zaklamp gebruik, om details extra goed te kunnen zien, of mijn UV lamp pak, wanneer ik meer wil weten over bijvoorbeeld schades en herstellingen.
Dat ik al meer dan 15 jaar als taxateur naar kunst kijk, betaalt zich nu terug. Doordat ik de afgelopen jaren eindeloos informatie tot me heb genomen (door te studeren, lezen en kijken) heb ik een uitgebreid beeld-/informatie repertoire in mijn hoofd. Hierdoor kan ik veel kunst en antiek relatief snel en makkelijk in een bepaalde context plaatsen.
Research naar de achtergrond van een schilderij
Soms is het mogelijk om stante pede wat te zeggen over de waarde van een werk, in andere gevallen – onder meer bij kostbare werken – is vaak meer onderzoek nodig. Juist omdat er meer geld mee gemoeid is. Bijvoorbeeld om te kunnen achterhalen welke betekenis / waarde een werk heeft binnen het oeuvre van de kunstenaar, en wat de geschiedenis / herkomst is van een schilderij. Dit is ook belangrijk om de taxatie ‘handen en voeten’ te geven. Anders is een taxatie maar een mening. En waarde ‘wat de gek er voor geeft’.
Veel informatie over kunstenaars en hun werk kan gevonden worden op het internet. Tegelijk is het internet zeker niet de enige bron van informatie. Ook boeken over kunstenaars, kunstwerken en en kunststromingen zijn onmisbaar. Naast mijn eigen kleine bibliotheek op kantoor, maak ik (bij wat meer kostbare werken) regelmatig gebruik van o.a. de bibliotheken van het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum in Amsterdam, beiden op loopafstand van mijn kantoor. In Den Haag bevindt zich verder de Rijksdienst Kunsthistorische Documentatie. Bij het RKD is ongelooflijk veel informatie te vinden over kunstenaars en kunstwerken. Verder kan het zinnig zijn specialisten te raadplegen, of contact te zoeken met de kunstenaar of de organisatie die het werk van de kunstenaar beheert.
Research naar de waarde van een schilderij
Nadenken over de waarde van een werk doe je al tijdens eerdere stappen: de hierboven beschreven fases zijn niet zo scherp begrenst. Bij kunstwerken van betrekkelijk bescheiden waarde kan vaak volstaan worden met het kijken naar opbrengsten van veilingverkopen, deze kunnen dan als uitgangspunt genomen worden voor de taxatie van de waarde die gezocht wordt in de taxatie.
Het is daarbij wel belangrijk voorzichtig te blijven: uit veilingopbrengsten is vaak weinig op te maken over bijvoorbeeld de conditie van een werk. Ook is het maar de helft van het plaatje: een groot deel van de transacties vindt niet via veiling plaats, maar via galeries, kunstbeurzen en rechtstreekse transacties. Verder zijn veilingopbrengsten gevoelig voor manipulatie en speculatie. Kortom, het is goed te weten wat je doet, en op waarde te kunnen schatten wat je ziet.
Bij schilderijen die een grote waarde vertegenwoordigen, is vaak meer onderzoek nodig. Niet alleen omdat de verschillen van navenante omvang zijn, maar ook omdat uitspraken over de waarde grotere gevolgen kunnen hebben voor degenen die op de taxatie moeten kunnen vertrouwen. Waarmee het belang dat het taxatie resultaat naar behoren wordt onderbouwd, ook groter wordt.
Het taxeren van schilderijen uit de periode 1860-heden is een belangrijk onderdeel van mijn werk. Niet verwonderlijk, kunstwerken uit deze periode kunnen een aanzienlijke waarde vertegenwoordigen.
